يک ليوان آب، يک شعله چراغ
يک ليوان آب، يک شعله چراغ
اگر هر یک از ما فقط یک لیوان کمتر آب مصرف کنیم یا هر خانواده فقط یکی از لامپ های اضافی منزل را خاموش کند، بطور قطع تنش امسال را بدون جیره بندی آب و خاموشی طی خواهیم کرد. این تصمیمی است که باید بطور جمعی برای مقابله با بروز یک بحران فراگیر اتخاذ کنیم.

ندای تجن-تغییرات اقلیمی اخیر که منجر به بالارفتن دمای هوا و تشدید خشکسالی در فلات ایران شده، حجم ذخایر آبهای رو سطحی و زیرسطحی کشور را به حداقل 35 سال گذشته تقلیل داده و چالشی عظیم در برنامه توسعه اقتصادی و اجتماعی ایران ایجاد کرده است.

تازه ترین آمار نشان می دهد که از ابتدای سال آبی جاری (اول مهر 1400) تاکنون میانگین بارش های جوی کشور نسبت به مدت مشابه پارسال حدود 29 درصد کاهش یافته، این در حالی است که هم در همین بازه زمانی حدود 27 درصد کاهش بارندگی داشتیم. دو سال قبل هم در این مقطع زمانی میانگین بارش ها حدود 25 درصد کمتر شده بود و به همین منوال در سال های اخیر روند نزولی بارش ها تکرار شده است.

مطابق بررسی های علمی، شتاب کاهش بارندگی های ایران در ۳۰ سال اخیر حدود چهار برابر بیش از شتاب کاهش بارش ها در ۶۰ سال گذشته شده است و این مساله نشان می دهد که تمامی استان ها با سرعتی زیاد به سمت خشکی مطلق پیش می روند.

از طرف دیگر خشکی روان آب ها باعث شده تا مردم به برداشت بیشتر از چاه ها، قنوات و منابع زیر سطحی روی آورده و همین مساله سطح آبهای زیرزمینی کشور را تا یک سوم 30 سال گذشته پایین برده است. این مساله برای کشوری که 45 درصد از مصارف خود را به به برداشت از منابع سطحی و 55 درصد دیگر را به منابع زیر سطحی متکی است یک «تنش روبه بحران» تلقی می شود.

به موازات این کم آبی نگران کننده، کاهش حجم ذخایر آب پشت سدها تولید برق از نیروگاه های برقابی را غیرممکن کرده و ظرفیت تولید برق کشور محدود شده است.

بر اساس تازه ترین آمارها، حجم ذخایر آب مخازن سدهای کشور اکنون به کمتر از ۲5 میلیارد مترمکعب رسیده که نسبت به پارسال 15 درصد کمتر شده است. پارسال هم مخازن سدهای کشور پر نشد و به دلیل کاهش بارش در ارتفاعات اطراف با کمبود حجم ورودی مواجه بود. اکنون بسیاری از سدهای موجود در فلات مرکزی، جنوبی و شرقی ایران در مرز خشکی مخزن قرار دارند و بطور میانگین در کل کشور فقط 50 درصد از مخازن سدها آب دارد که این حجم ناچیزهرگز قابلیت چرخش توربین ها و تولید برق را ندارد و به همین دلیل ظرفیت تولید برق کشور حدود 15 درصد نسبت به پارسال کاهش یافته است.

طبق گزارش رسمی وزارت نیرو هم اینک بالغ بر 90 درصد از تقاضای 66 هزار و 800 مگاواتی مصرف برق ایران فقط توسط نیروگاه های حرارتی تأمین می شود که در حال حاضر 100 درصد آنها فعال و داخل مدار هستند.

این شرایط اگرچه میزان آمادگی صنعت برق کشور را برای تأمین انرژی الکتریکی نشان می دهد ولی به دلیل فقدان ظرفیت اضطراری، از امنیت بالایی برخوردار نیست و هر آن در صورت خرابی ناگهانی یکی از نیروگاه ها بیم خاموشی گسترده در گوشه ای از کشور وجود دارد.

در چنین شرایطی از امروز به دوران اوج گرمای تابستان نزدیک می شویم و حتی پیش بینی شده که میانگین دمای کشور ظرف چند روز آینده رکورد 10 ساله گذشته را خواهد شکست.

بطور معمول در چنین شرایطی میزان مصرف آب در سطح کشور افزایش خواهد یافت. همچنین کارکرد دستگاه های سرمایشی و تجهیزات خنک کننده در روزهای آتی، کشور را به پیک مصرف برق سوق خواهد داد و در چنین شرایطی که با خطر بی آبی و بی برقی روبرو هستیم، پیش بینی شده تقاضای مصرف برق کشور در همین هفته برای نخستین بار در طول تاریخ از 68 هزار مگاوات فراتر رفته و شرایط ویژه ای را برای صنعت برق کشور رقم بزند.

البته با سیاست گذاری اضطراری در وزارت نیرو تا امروز در هیچ نقطه ای از کشور جیره بندی آب و یا خاموشی برنامه ریزی شده ای رخ نداده ولی تداوم این پایداری نیازمند صرفه جویی همه مردم در مصرف آب و برق است.

باید دمای دستگاه های سرمایشی را بین 24 تا 25 درجه سانتیگراد تنظیم کرده و ازکاربرد دستگاه های پر مصرف نظیر ماشین لباسشویی، ماشین ظرفشویی و اتو به ویژه در ساعات ظهر تا غروب خودداری کنیم.

حداقل در چند روز آینده می توان همه اعضای خانواده را تشویق کرد تا شب ها در یک اتاق حضور یافته و از روشنایی برق در چند اتاق جلوگیری کنیم. چنانکه کاهش جریان خروجی آب از شیرآلات منزل هم می تواند به جلوگیری از هدررفت آب کمک کند. ضمن آنکه از باید از رفتارهایی نظیر شستن خودرو، حیاط و پیاده رو حداقل در سه هفته پیش رو جداً خودداری کنیم تا با قطعی آب روبرو نشویم.

همچنین می توان هنگام مسواک زدن شیرآب را بست تا حدود 15 لیتر در دقیقه در مصرف آب صرفه جویی کرد. سرویس به موقع کولرهای آبی و جلوگیری از نشت آب در اطراف آنها هم به میزان 50 لیتر در شبانه روز مصرف آب هر خانواده را کاهش می دهد. در همین حال می توان آبیاری باغچه و گلدان ها را به ساعات شب موکول کرد تا شدت تبخیر سطحی کاهش یافته و میزان مصرف آب به نحو قابل توجهی کمتر شود.

این مورد به ویژه باید از سوی شهرداری ها و سازمان های خدماتی مورد رعایت قرار گیرد.

اگر هر یک از ما فقط یک لیوان کمتر آب مصرف کنیم یا هر خانواده فقط یکی از لامپ های اضافی منزل را خاموش کند، بطور قطع تنش امسال را بدون جیره بندی آب و خاموشی طی خواهیم کرد. این تصمیمی است که باید بطور جمعی برای مقابله با بروز یک بحران فراگیر اتخاذ کنیم.

  • منبع خبر : روزنامه اطلاعات