ندای تجن- مغز از شگفت ترین خلقت پروردگار متعال است، چرا که قدرت ذخیره بی نهایت اطلاعات را در خود داشته و حتی در حین استراحت نیز از فعالیت باز نمی ایستد…
در اینجا ما با بیان یک مثال ساده می خواهیم ارتباط میان مغز و حالت روحی انسان را برای شما بازگو کنیم.
مردی به یک روان شناس مراجعه می کند و در اتاق مشاوره به بیان خاطرات دوران کودکی می پردازد.
روانشناس : گفتی که در زمان کودکی خیلی تنبیه می شدی.
مراجعه کننده : بله، اگر اشتباه نکنم از سه سالگی ام و یا شاید کوچکتر هم که بودم کتک می خوردم.
روانشناس : جالبه ، شما الان داری از خاطرات 44 سال قبل زندگی تون برام حرف می زنید،
مراجعه کننده : آره، سه سالگی شب ادراری داشتم، مادرم بخاطر این رفتارغیر ارادی ام مرا گاهی با جارو و یا با سیلی می زد، و گاهی هم با نیشگون بدنم را کبود می کرد.
روانشناس : ناراحت کننده است.
مراجعه کننده با تبسمی سرد : آره، من از مادرم خیلی می ترسیدم، به خاطر همین خیلی وقت ها سرش کلاه می ذاشتم.
روانشناس : سرش کلاه می ذاشتی؟
مراجعه کننده : آره، از ترس مادر وقتی جام رو خیس می کردم، گاهی وقتها آنقدر در رخت خواب قلط می خوردم و خودم را می ساییدم تا پتو و لحاف و زیراندازم را خشک کنم.
این لحظه ای کوتاه از صحبت روانشناس و مراجعه کننده ای در اتاق مشاوره است، اما همان شب در منزل مراجعه کننده اتفاق عجیبی رخ داد.
مرد 47 ساله که عصر در دفتر کار روانشناسش خاطرات تلخ دوران کودکی اش را بیان می کرد، نصف شب در حین خواب داخل رختخواب خود مدام به چپ و راست می رود،گاهی بدنش را بر روی زیراندازش می ساواند، تکاپویش به اندازه ای بود که همسرش از خواب بیدار شده و وی را صدا می زند.
مرد درحالی که چشمانش بسته است، به گوشه ای از رخت خواب رفته و با کف دست بر روی زیراندازش می کشد و در جواب همسرش می گوید، چیزی نیست، خشک خشکه.
همسرش با تعجب ….
مرد نگون بخت با مرور خاطراتش در نزد روانشناس گویا سلول هایی در مغزش در رابطه با این خاطرات بیدار شده و در حال قدم زدن بر روی قسمت دیداری و یا بازآموزی مغزش بودند، وی متاسفانه در نیمه شب خواب خاطرات خود با مادر بداخلاقش را دید و با اضطراب و ترس شدید از مادرش، داشت رختخواب خود را خشک می کرد در حالی که از شب ادراری خبری نبود.
وی خواب خود را مو به مو برای همسرش تعریف کرد، اما از تعامل خود با همسرش در حین خواب، چیزی بخاطر نداشت.
این خاطره گویی مراجعه کننده ام مرا به یاد خاطرات بوعلی سینا طبیب و دانشمند بزرگ کشورمان می اندازد که می گفت : وقتی در طول روز برای مدت ها کتاب می خواند و اگر متن کتابی سنگین بود و یا بدلیل خستگی شدید نمی توانست متون آنرا یاد بگیرد، قبل از خواب آنها را مرور کرده و صبح پس از بیداری می فهمید که متن کتاب را می داند.
بوعلی سینا آن زمان به قدرت مغز انسان در بازآموزی و یادآوری مطالب و رویدادها حتی در حین خواب و مدتی پس از استراحت پی برده بود، به همین دلیل به خواب عصرگاهی حتی به اندازه ای کوتاه اعتقاد داشت و معتقد بود با خواندن کتاب ها حتی در حین خواب یادگیری در ذهنش بوقوع می پیوندد.
مغز انسان دارای امواج آلفا، بتا و گاما است که تنها در صورت مرگ مغزی از کار می افتند، مرور خاطرات تلخ و بازآموزی آنها با کمک یک روانشناس و در شرایط کنترل شده به آرامش افراد کمک می کند، اما تکرار این خاطرات می تواند منجر به نوشخوار فکر و آسیب های روحی و روانی فرد گردد.
این خاطره گویی مراجعه کننده بیانگر قدرت فوق العاده مغز انسان است و به قول فروید پدر علم روانکاوی بدین معنی است که مغز حتی در عالم خواب فعال بوده و همه خواب های انسان در تفکر و خاطرات وی در طول زندگی اش ریشه دارند، کسی نمی تواند خوابی خارج از دانش و اطلاعات خود را ببیند.
انتساب خواب به موضوعات تخیلی، وهمی و بعضا وحشتناک و یا خبری در آینده از این دیدگاه باطل می باشد.
عصب شناسان تحقیقات گسترده ای در خصوص مغز انجام داده و در نتایج گسترده ای که از آن بدست آورده اند ، بیان داشته اند در این راه تازه به مرحله رشد کودک پیش دبیستانی نزدیک شده اند، جالب ترین تحقیقات می تواند در مورد تکه برداری از مغز فریز شده فیزیک دان بزرگ جهان، انشتین باشد که چین و شکن های بیش از حد در آن، آنرا با مغز همه انسان ها متفاوت می کند.
عصب شناسان در خصوص رشد مغز در سال های نخست و بویژه روزها و ماه های نخست پس از تولد بیان داشتند که در این مرحله مغز نوباوه بیشترین مراحل رشد خود را سپری کرده و اطلاعات در ذهن فرد سریع جابجا می شود، و شاید یکی از دلایل عدم توانایی افراد در به یادآوردن خاطرات زیر سه سالگی شان به همین دلیل باشد.
موضوعی که خیلی مهم است، بلافاصله پس از تولد فرزندان نباید آنها را دچار محرومیت حسی کرد، به عنوان مثال اگر نوزادی به مدت یک ماه از نظر دیداری محروم شود، (چشمانش یک ماه بسته باشد) به دلیل محرومیت حسی و دریافت نکردن محرک دیداری ، سلول های مغزی مربوطه به مرور ضعیف و فرسوده شده و فردبرای همیشه نابینا خواهد شد.
به همین دلیل در ماه های نخست باید بیشترین محرک های محیطی به ذهن فرزندان برسد، محیط خانه باید رنگارنگ بوده و اطرافیان بویژه مادر از ویژگی هیجانی مثبت و بالایی در تعامل با فرزند برخوردار باشد تا شخصیت فرزندنش به خوبی شکل گیرد.
مادران افسرده،کم انرژی و درونگرا که تعامل ضعیفی مخصوصا در سال های نخست زندگی با کودک خود دارند، معمولا فرزندانی با هوش پایین و هیجانات ضعیفی تری خواهند داشت.
صحبت کردن با هیجانات مثبت، محیطی شاد، خواندن سرود و آوازهای متنوع، دیدن فیلم ها و تصاویر شادی بخش و متعدد، آشنایی با انواع عروسک و آدمک و حیوانات و رنگ های متعدد و بازی های مختلف در سال های نخست در رشد هوشی فرزندان موثر خواهند بود.
تهیه و تنظیم: قاسم گرجی،کارشناس ارشد روانشناسی- اداره مشاوره و مددکاری معاونت فرهنگی و اجتماعی پلیس مازندران.
